Gaslighting: İlişkinizde Duygusal Olarak Manipüle mi ediliyorsunuz?

Hikaye Selen ve Mert

---

Selen terapiye ilk başladığında 2 yıldır ilişki yaşadığı sevgilisi Mert tarafından sürekli ‘hastalıklı’ bir kişi olarak tabir edildiğini, bu sebepten dolayı sürekli kendisini sorguladığını ve bunu durduramadığı için de artık tükendiğini, kendisini çaresiz hissettiğini, son şansının ise bir uzman görüşü almak olduğunu söylüyordu. Selenin ilk anlattıklarına göre kendisi sorunun tam olarak ne olduğunu bilmiyordu, hatta sorun var mıydı yoksa kendisi mi abartıyordu bilmiyordu, kafası çok karışmıştı, fakat yine de bir şeylerin yanlış olduğunu hissediyordu. Zaten uzman yardımı almasına da bu sebep olmuştu. Zamanla, Selenin anlattıklarından sevgilisinin manipülatif bir kişilik olduğu anlaşılıyordu. 

Tanı

Eğer hayatınızın herhangi bir döneminde ikili ilişki yaşadığınız birinden dolayı kendi algılarınızı sorgularken bulduysanız kendinizi, belki siz de 'gaslighting' kurbanı olmuş olabilirsiniz. 'Gaslighting' denilen bu durum kişiyi güvensiz kılan duygusal bir manipülasyon yöntemidir, öyle ki artık kişi kendi anılarını ve duygularını sürekli olarak sorgular. Gaslighting tabirinin henüz Türkçe bir karşılığı yoktur. Fakat kısaca tarif edecek olursak, günümüz ilişkilerde de artık sıkça karşılaştığımız gaslighting kişinin beraber olduğu bireye sürekli olarak manipülatif zihin oyunları oynayarak bu bireyin zamanla kendisini sorgulamasına ve aslında emin ve hatta haklı olduğu konularda bile kendisi hakkında şüphe duymasını sağlayarak en nihayetinde kişinin kendi algı, kimlik ve öz-değer duygusunu kaybetmesine neden olan kalıcı bir manipülasyon ve beyin yıkama biçimidir.

Hikaye

Oysa Selen Mert’le ilk tanıştığı anı sanki romantik bir aşk filminin karesini anlatır gibi aktarıyordu. Hala seansta bile o anı tekrar tekrar yaşıyor, göz göze geldikleri o ilk anı, hayatının en etkileyici saniyeleri olarak tarif ediyordu. Tanışmalarından kısa bir süre sonra, Selen Mertin yoğun ilgisine karşı koyamayınca, ikili çıkmaya başlamıştı. Mert ilişkilerinin ilk döneminde fazlasıyla cömert, sevgi dolu, güler yüzlü, her şeyi alttan alan, karizmatik biriydi. Selen Mert’in onunla tanışmak ve onu elde etmek için sarf ettiği çabayı öğrendiğinde gururu okşanmış ve kendisini çok değerli hissetmesine sebep olmuştu. Bugüne kadar hiç kimse Selen’e bu kadar ilgi göstermemişti, alışkın olmadığı vazgeçilemeyecek kadar güzel bir duyguydu. Her şey onun için bir rüya gibiydi. Öyle ki, Selen seanslarda yaşadıklarını anlatırken Mert ile ilgili olumsuz cümleler kurduğunda hala kendini kötülüyor, ve kendisini aralarındaki büyünün bozulmasına sebep olan tek suçlu olarak görüyordu. 

Tanı

Gaslighting uygulayan kişiler, istinaslar olsa da, genelde narsist kişilik yapısına sahiptir. Bu kişiler arzuladıkları sizi tavlamak için uzmanların Love Bombing olarak nitelendirdiği farklı bir manipülasyon yöntemini uygularlar. Sizi elde edebilmek için kendilerini çok çekici ve heyecan verici olarak yansıtırlar. Sizi önce cazibeleriyle cezbederler ve birlikte olmak istedikleri insanda aradıkları her şeyi sizde bulmuş gibi hissettirirler. Yani size „ideal“ partner muamelesi yaparlar ve bu „ideal“ kişinin ilgisini kazanmak için de sizi ilgiye, hediyelere ve/ve ya sürprizlere boğarlar. Bu da kendinizi çok değerli ve özel hissetmenize sebep olur. Daha sonra ilgileri azaldığında ya da sizi kontrol altına almak için tavırları değiştiğinde, size bu ilgiyi kendi hatalarınız yüzünden kaybettiğinize nandırırlar. 

Hikaye

Bu manipülasyonlar önceleri küçük, küçük başlamıştı ama artık ciddi bir boyut kazanmıştı. Örneğin önceleri sadece buluştuklarında Mert, eğer kendisi daha erken hazırlanıp Selen’i bekliyorsa, buluşma saati farketmeksizin Selen’e geç kalan sorumsuz biri olduğunu söylüyordu. Selen tam saatinde ya da 10-15 dakika geç gelmiş olduğu halde Mert’i buluşma saatinin bu olduğuna ikna edemiyor ve sonunda özür dileyen o oluyordu. Artık daha dakik olmaya özen gösteriyordu, fakat bu sefer de Mert onu beklettiğinde, Selen bunu dile getiremiyordu, çünkü yaptığında Selenin fazla hassas olduğunu, önemsiz meseleleri bu kadar dile getirmemesi gerektiğini söylüyordu. Mert artık bir çok konuda Selen’e nasıl davranmasını söylüyordu. Öyle ki Selen artık her hareketinden tedirgin, kararlarını bile tek başına alamaz olmuştu.       
     
Zamanla Mert, Selenin erkek arkadaşlarıyla, ya da kız arkadaşlarının erkek arkadaşlarıyla, hatta erkek kuzenleriyle bile buluşmasından rahatsız olmaya başlamıştı. Selenin fazlaca rahat olduğunu, hatta böyle giderse onun onu aldatıp aldatmadığını asla bilemeyeceğini düşündüğünü, evlenmeyi düşündüğü bir kadından böyle değersiz hareketlere tahammül edemeyeceğini söylüyordu. Bir ilişkideki en önemli şeyin güven olduğunu tekrarlıyordu. Selen onun güvenini kazanmak için başka erkekler ile daha az iletişime giriyordu. Mert’se, Selen’e haber vermeden, sık sık eski kız arkadaşının bulunduğu arkadaş ortamlarına giriyor, hala onunla özel olarakta iletişim kuruyordu. Bunu arkadaşlarından öğrenen Selen, Mert’e neden eski sevgilisiyle görüştüğünü saklama ihtiyacı duyduğunu sorduğunda, böyle bir şeyin asla gerçekleşmediğini, arkadaşlarının ondan nefret ettiği için onun imajını çizmek ve aralarını bozmak için böyle bir yalan uydurduklarını söylüyordu, artık bu arkadaşlarla görüşmemesi gerektiğine ikna ediyordu. Aralarındaki ilişkinin özel olduğunu söylüyor ve böyle davranmasının yalnızca aralarındaki güveni zedelediğini söylüyordu. Selen bu ve başka konularda kanıt sunsa bile, Mert’in her zaman mazereti vardı, Selen’se gitgide paranoyaklaştığını düşünüyordu, her şeyden şüphelenmeye başladığı için özür diliyordu. 

Tanı:

’Gaslighting' uygulayan kişi, giderek güvensizleşen kurbanlarını duygusal ve psikolojik olarak kendilerine bağımlı kılmak için mevcut güven ilişkisini kullanırlar. Amaç, kurban üzerinde tam ve manipülatif bir güç elde etmektir. Bunu da hikayede de belirtildiği gibi „beyaz“ yalanlar kullanarak, kanıt olsa bile gerçekleri inkar ederek, yansıtma yaparak, söyledikleri ve yaptıkları arasında tutarsız davranarak, diğer insanları kişiye karşı kışkırtarak, kişinin başkalarıyla arasını açarak, kendisi hariç herkesin yalancı olduğunu söyleyerek, ancak onun uygun gördüğü davranış yöntemleri benimsendiğinde tekrar ilgiyi hak edecek biri olunacağına inandırarak, hatta bir noktada kişiye delirmiş muamelesi yaparak, vb. uygularlar. 

Sonuç:

Bu hikayede anlatılan gaslighting’in yalnızca bir şeklidir. Farklı örnekleri ve yöntemleri mevcuttur. Gaslighting küçümsenecek bir durum değildir. Aksine, özellikle uygulanan kişi için ciddi duygusal istismardır. Bu manipülasyon kişinin gerçeklik algısının ve kendine güveninin sistematik olarak yok edilmesine yol açabildiği için uzun vade de ruh sağlığı için önemli bir tehdit oluşturur. Bu yüzden bu tür deneyimlerden sonra, gaslighting kurbanları, doğan sonuçları aşabilmek için genellikle psikolojik terapiye ihtiyaç duyarlar. Psikanalitik psikoterapi ise sadece doğan sonuçları aşmakta yardımcı olmaz, aynı zamanda kişinin neden böyle birine ilgi duyduğunu ve neden böyle yıkıcı bir ilişkide beraberliği sürdürmüş olduğunu anlamasına da yardımcı olur. Öyle ki terapi uygulanan kişi artık hayatına alacağı yeni kişiler ile ilgili de daha bilinçli kararlar verebilir. ,

Aynı zamanda gaslighting uygulayan kişilere de psikanalitik terapi uygulanmalıdır, çünkü böylelikle manipülasyona sebep olan zihinsel etkenler, örneğin temelde yatan güvensizlikleri ele alınabilir. Böylece bu kişinin davranışlarının kendileri ve etrafındakiler için neden sağlıksız olduğunu anlamasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda terapistin terapi esnasında manipülatif kişinin sınırlarına saygı duyarak başkalarıyla yeni etkileşim becerilerini öğrenmesine yardımcı olabilir. 
Etiketler

• psikanalitik psikoterapi
• Yalan
• onlinepsikolog
• turkceterapi
• gaslighting
• turkceterapi
• manipülasyon
• inkâr
• FLÖRT ŞİDDETİ
• narsist
• algı yönetimi
• onlineterapi
• duygusal istismar
• ilişki